De Tempeliers waren een revolutionaire nieuwigheid, ontstaan uit de naweeën van de Eerste Kruistocht.

De middeleeuwse maatschappij had tot dan een strikt onderscheid gemaakt tussen zij die werkten (de boeren, horigen en kleinere ambachtslieden), zij die baden (de clerus), en zij die vochten (de adel).

De Tempeliers zouden, als monnik-ridder, dit traditionele wereldbeeld radicaal aanvechten.

Maar hoe begon dit verhaal?

De Eerste Kruistocht eindigde met een triomf: de heilige stad Jeruzalem was in 1099 voor het eerst sinds eeuwen terug in christelijke handen gevallen. Meteen begonnen duizenden Europeanen aan een bedevaart om met eigen ogen te zien waar Jezus en andere Bijbelse figuren hadden geleefd.

De weg erheen was echter gevaarlijk. Vermoedelijk vanuit de nood om deze pelgrims te beschermen, ontstond in het begin van de 12de eeuw een groep ridders die zich in een religieuze broederschap verbond. Na enkele jaren van propaganda en campagne, en met de steun van enkele machtige supporters (zoals de koning van Jeruzalem, die hen onderdak bood in wat men dacht was ooit de oude tempel van Salomon), werd de orde in 1129 ook officieel erkend door de paus en kreeg ze haar eigen regel. De orde van de arme ridders van Christus en de tempel van Salomon (kortweg, de Tempeliers) was geboren.

De Tempeliers waren in eerste instantie monniken. Ze leefden volgens de traditionele geloften van armoede, kuisheid, en gehoorzaamheid. Hun normale dagindeling bestond uit ora et labora – gebed en werk.

Dat hun werk uit vechten bestond – een taak normaal gezien voorbehouden voor die andere klasse, de adel – maakte hen omstreden en revolutionair. Als professionele krijgers met een sterke nadruk op discipline en een zeker dédain voor het sterfelijke lichaam vormden ze een belangrijke macht in het volatiele Heilige Land.

Op hun hoogtepunt kon een modale middeleeuwer bijna overal in Europa, van Engeland tot Polen, en in het Heilige Land, wel op een burcht of hoeve van de Tempeliers stoten.

Een uiterst efficiënt netwerk van verschillende niveaus in een duidelijke hiërarchie, waar de grootmeester met een kleine groep hoge functionarissen onbetwist aan het hoofd stond, verbond Oost en West, en zorgde ervoor dat elke kleine eenheid een relatief grote mate van autonomie had, maar toch steeds verbonden en ondergeschikt bleef aan het groter geheel.

De macht, en vooral de rijkdom van de Tempeliers (denk aan de mythes over een fabelachtige schat) riepen afgunst op. Met name de armlastige Franse koning Filips de Schone aasde op de vele bezittingen van de orde. Toen de Tempeliers er niet in slaagden hun bolwerken in het Heilige Land te behouden en teruggedreven werden naar Malta en Cyprus, kon Filips zijn slag slaan.

Op vrijdag 13 oktober 1307 liet hij in heel Frankrijk Tempeliers oppakken, en ook elders verloor de orde hun bezittingen. Na een lange juridische strijd werd de orde definitief opgeheven, en in 1314 werd de laatste grootmeester als één van de laatste Tempeliers op de brandstapel gezet. Met zijn laatste woorden vervloekte hij de Franse koning en de paus – en beiden stierven, zoals de grootmeester had voorspeld, binnen enkele maanden na de terechtstelling.